آموزش میناکاری روی سفال
صنایع دستی ایران را می توان در دسته بندی زیر طبقه بندی نمود:
طراحی سنتی و نگارگری، هنرهای مرتبط با فلز، رودوزی ها و بافتنی ها، سفالگری و سرامیک سازی، هنرهای مرتبط با چوب، سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ، بافته های داری، رنگرزی و چاپ سنتی، حصیر بافی، نساجی سنتی، صحافی و جلد سازی سنتی، فرآورده های پوست و چرم، آثار الکی و روغنی و … . در این جا به معرفی میناکاری که در زمره طراحی سنتی پر کاربرد و زیبا به شمار میرود ٬ میپردازیم.
میناکاری را می توان یکی از اختراعات خلاقانه بشردانست زیرا این هنر شامل فعل و انفعال های پیچیده ای است که به هم ربط داده می شوند. از یک سو عوامل ساده ای از قبیل سیلیکوم و مینیوم و پتاسیم و از سوی دیگر سنگ قیمتی که ترکیب آنها مینا را به وجود می آورد. از این رو این هنر، یک هنر آزمایشگاهی است و در حقیقت ماده ای است از ترکیب اکسیدهای فلزات که بر اثر حرارت، رنگهای مورد نظر را در اختالط با نمک به دست می دهد. در این عمل رنگ ها با درجه حرارت و طول زمان حرارت ارتباط زیاد پیدا می کند. بنابراین برای دسترسی به این پدیده هنری زیبا باید آتش و حرارت به دقت مراقبت و مهار شود. مینا که طبعا شفاف است، شفافیت بیشتر خود را از اکسید قلع به دست می آورد که ترکیبات آن از زمان های قدیم تا به امروز ثابت و بدون تغییر مانده است.
امروزه میناکاری بسیار پر استفاده است و میتوان با یادگیری روش های کار با آن به راحتی ظروف را میناکاری کنید.
وسایل مورد نیاز برای مینا کاری روی سفال :
ظرف سفال خام
شابلون میناکاری
سیاه قلم میناکاری
لعاب میناکاری
مرحله اول: سمباده زدن
ابتدای کار ظرف خام مورد نظر رو سمباده میزنیم تا برای پیاده سازی شابلون سطحی صاف و یکدست دشته باشیم
. برای سمباده زدن باید از سمباده نرم استفاده تا سطح صاف و یکدست داشته باشیم و در آخر با یه تکه پارچه گرد و خاک رو از روی سفال پاک کنید.
مرحله دوم: علامت گذاری روی سفال
بعد از سمباده زدن سطح ظرف و یکدست شدن آن ، در صورتیکه ظرفی داریم کع حالت متقارن دارد مثل بشقاب نقطه وسط آن را در نظر میگیریم و علامت می زنیم. در صورتیکه از ظروف دیگر مثل گلدان استفاده میکنید باید هم حالت ظرف و هم طرح شابلون را در نظر بگیرید و طبق آن نقاط گوشه ای آن را مشخص کنید. این علامتها و کشیدن خطوط باعث می شود اندازه های مساوی داشته باشیم تا نقشهایی که بر روی آن پیاده می کنیم به صورت مساوی و یکدست باشند.
(نکته: سعی کنید در تمام مراحل از دستکش پارچه ای استفاده کنید تا گرد و غبار و عرق دست روی سطح کار پخش نشود.)
مرحله سوم: کشیدن شابلون
س از علامت گذاری ظرف شابلون مورد نظر روی ظرف پیاده میکنیم. از جوهرهای مخصوص برای ایجاد نقش، استفاده می کنیم. توجه داشته باشید جوهر استفاده شده حتما برای این کار مناسب باشد تا روی کار پخش و یا پاک نشود.
حتما جوهر را در قسمت هایی که از قبل مشخص کرده اید بزنید. به طور مثال اگر نقش ظریفی را می خواهید بر روی کار پیاده کنید می توانید از سر یک ماژیک و یا مداد استفاده کنید و جوهر را به آن چسبانده و سپس انجام دهید.
مرحله چهار :کشیدن سیاه قلم روی سفال
پس از تمام شدن کار شابلون زنی نوبت به کشیدن سیاه قلم می رسد. سیاه قلم، مخلوطی از چسب و گرافیت است که با کشیدن آن روی نقش های ظرف ، نقش ها در هنگام لعاب زدن از جای خود حرکت نمی کنند. همچنین سیاه قلم را هم می توانید داخل پمپ های مخصوص ریخته و سپس بر روی کار بکشید .
شما می توانید با پمپی که تهیه کرده اید سیاه قلم را بر روی شابلون بکشید تا نقش ها غلیظ تر شود. کشیدن سیاه قلم از اهمیت زیادی برخوردار است و کیفیت طرح به این کار بستگی دارد. هر چقدر خطوطی که با سیاه قلم ایجاد می شوند صاف و یکنواخت باشد ، طرح شما کیفیت بالاتری خواهید داشت.
مرحله پنجم : لعاب کاری
در این مرحله کار لعاب زدن انجام می گیرد. رنگهایی که برای لعاب زدن انتخاب میشود باید باهم سازگاری داشته باشد. در اینجا باید رنگهای لعابی که از قبل خریداری کرده اید را داخل پمپ های جداگانه ریخته و با استفاده از سوزن مخصوص این کار بر روی نقشهای بشقاب کشیده تا آنها را پر کند. در این مرحله باید کار را با حوصله و دقت و آرامش فراروان انجام دهید تا کاری با بالاترین کیفیت داشته باشید .
مرحله ششم:گذاشتن در کوره
حال نوبت به پاشیدن فِرِد و گذاشتن بشقاب داخل کوره رسیده است. فِرِد دانه های ریز شیشه ای می باشد که با پاشیدن آن روی لعاب باعث می شود ظرف لعاب کاری ضد آب و براق شود. پس از فِرِد زدن ظرف مورد نظر را داخل کوره گذاشته تا پس از چند ساعت به شکل بشقاب میناکاری درآید.
مینا بر حسب نوع استفاده به مینای جواهر، چینی، مس و … و از نظر دمای پخت به انواع نرم (ذوب و پخت پایین) متوسط (ذوب و پخت متوسط) و سخت (ذوب بالا) و از نظر وجود مواد مهمی چون سرب به مینای سربی و غیر سربی و مینای سربی به انواع سرب بالا، پایین، متوسط، و از نظر خصوصیات و عملکرد به مینای مقاوم در برابر اسید یا مینای مقاوم در برابر هوازدگی، و غیره تقسیم می شود.
برای پخت به دمای ۹۰۰درجه سانتی گراد لازم است. اما باز هم بستگی به لعاب استفاده شده دارد که لعاب حرارت بالا باشد یا حرارت پایین که تنها تفاوت آن ها در زمان پخت آنهاست و از لحاظ کیفیت تفاوتی ندارند.
فعلا نظری موجود نیست.